20 tureckich wyrazów w języku greckim
Okupacja turecka w Grecji, która trwała przez blisko 400 lat, odcisnęła swoje piętno zarówno na kulturze greckiej, jak i na języku. Jednym z charakterystycznych przykładów wpływów tureckich jest kawa grecka.
W latach 50. XX wieku Grecy postanowili wymazać ze słownika wszystko, co im przypominało o Turcji. W tym czasie właśnie kawę turecką zamienili na grecką i zaproponowali greckie odpowiedniki tureckich wyrazów, które zdążyły przejść do codziennego języka Greków.
Niektóre odpowiedniki się przyjęły, inne nie. Poniżej prezentuję krótką listę takich wyrazów oraz ich greckie zamienniki (bardziej i mniej popularne, czasami używane też naprzemiennie).
Jeszcze zanim przejdę do listy, napiszę kilka słów wyjaśnienia. Mówiąc o zapożyczeniach tureckich, mówimy o wyrazach, które przeszły do języka greckiego prosto z tureckiego. Natomiast tureckie wyrazy nie zawsze są rdzennie tureckie, ale mogą być pochodzenia arabskiego czy nawet greckiego. Oznacza to, że dany wyraz mógł zostać zapożyczony przez Turków z greckiego, a kolejno przeszedł znowu do greckiego z języka tureckiego. Takim przykładem jest wyraz τεφτέρι /tefteri/, który został zapożyczony z tureckiego defter, ale ten z kolei pochodzi z greckiego διφθέρα /difthera/. Τεφτέρι oznacza zeszyt, notatnik.
A teraz przechodzimy do listy.
Lista wybranych tureckich zapożyczeń w języku greckim
γιακάς /jakas/
znaczenie: kołnierz
grecki odpowiednik: περιλαίμιο /perilemio/
przykład: σήκωσε το γιακά σου /sikose to jaka su/ – podnieś kołnierz
γιαούρτι /jaurti/
znaczenie: jogurt
grecki odpowiednik: πηγμένο γάλα /pighmeno gala/
przykład: ελληνικό γιαούρτι /eliniko jaurti/ – jogurt grecki
γλέντι /glendi/
znaczenie: zabawa
grecki odpowiednik: διασκέδαση /dhiaskiedhasi/
przykład: το βράδυ πάω σε ένα γλέντι /to wradi pao se ena ghlenti/ – wieczorem idę na zabawę.
γούρι /ghuri/
znaczenie: powodzenie, szczęście /np. mieć szczęście/
grecki odpowiednik: τύχη /tihi/
przykład: μου έφερες γούρι /mu eferes ghuri/ – przyniosłeś mi szczęście
γρουσουζιά /ghrusuzja/
znaczenie: pech, nieszczęście
grecki odpowiednik: κακοτυχία /kakotihija/
przykład: η μαύρη γάτα φέρνει γρουσουζιά /i mawri gata ferni ghrusuzja/ – czarny kot przynosi pecha
ζόρι /zori/
znaczenie: trud, przymus
grecki odpowiednik: δυσκολία /dhiskolija/
przykład: με τα χίλια ζόρια /me ta hilja zorja/ – z wielkim trudem
καβγάς /kawghas/
znaczenie: kłótnia
grecki odpowiednik: φιλονικία /filonikija/
przykład: ερωτικά καβγαδάκια /erotika kawghadhakia/ – kłótnie miłosne
καπάκι /kapaki/
znaczenie: pokrywka
grecki odpowiednik: κάλυμμα /kalima/
przykład: το καπάκι της κατσαρόλας /to kapaki tis katsarolas/ – pokrywka do garnka
καρπούζι /karpuzi/
znaczenie: arbuz
grecki odpowiednik: υδροπέπων /idhropepon/
przykład: Σου αρέσει το καρπούζι; /Su aresi to karpuzi/ – Lubisz arbuzy?
μανάβης /manawis/
znaczenie: sprzedawca w warzywniaku
grecki odpowiednik: οπωροπώλης /oporopolis/
przykład: ο μανάβης της γειτονιάς /o manawis tis ghitonias/ – sprzedawca w warzywniaku z sąsiedztwa
μελτέμι /meltemi/
znaczenie: meltemi /wiatr/
grecki odpowiednik: άνεμος ετησίας /anemos etisijas/
przykład: Όταν φυσάει το μελτέμι… /otan fisaji to meltemi/ – Gdy wieje meltemi…
ντουλάπα /dulapa/
znaczenie: szafa
grecki odpowiednik: ιματιοθήκη /imatjothiki/
przykład: Πόσες ντουλάπες έχει το σπίτι; /poses dulapes ehi to spiti/ – Ile szaf jest w domu?
ταβάνι /tawani/
znaczenie: sufit
grecki odpowiednik: οροφή /orofi/; często używane też w znaczeniu „dach“
przykład: κοιτάω το ταβάνι /kitao to tawani/ – patrzę w sufit
τενεκές /tenekies/
znaczenie: puszka, pojemnik (zazwyczaj metalowy i o dużej pojemności)
grecki odpowiednik: δοχείο /dhohijo/
przykład: Αγόρασα έναν τενεκέ λάδι. /Aghorasa enan tenekie ladhi/ – Kupiłem puszkę oleju.
τζάκι /dzaki/
znaczenie: kominek
grecki odpowiednik: παραγώνι /paraghoni/
przykład: Το χειμώνα ανάβουμε τζάκι. /To himona anawume dzaki/ – W zimę rozpalamy w kominku.
τζάμι /dzami/
znaczenie: szyba
grecki odpowiednik: γυαλί /jali/
przykład: Καθαρίζω τα τζάμια. /katharizo ta tzamia/ – Myję szyby.
UWAGA: nie mylić z τζαμί /akcent na ostatniej sylabie/, co znaczy „meczet“.
φλιτζάνι /flidzani/
znaczenie: filiżanka
grecki odpowiednik: κύπελλο /kipelo/
przykład: ένα φλιτζάνι καφέ /ena flidzani kafe/ – filiżanka kawy
χασάπικο /hasapiko/
znaczenie: sklep mięsny
grecki odpowiednik: κρεοπωλείο /kreopolijo/
przykład: πάω στο χασάπικο /pao sto hasapiko/ – idę do sklepu mięsnego
χατίρι /hatiri/
znaczenie: przysługa, łaska, zachcianka
grecki odpowiednik: χάρη /hari/
przykład: του κάνει όλα τα χατίρια /tu kani ola ta hatirja/ – spełnia wszystkie jego zachcianki
Źródła, z których korzystałam podczas pisania, i w których znajdziecie dużo więcej tureckich wyrazów:
730 /ή χίλιες και μία/ ελληνικές λέξεις τουρκικής προέλευσης
300 τούρκικες λέξεις στην ελληνική καθημερινότητα
Ποιες είναι οι τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά
Natomiast jeśli chcecie przeczytać o tym, jakie greckie słowa używane są w języku tureckim, zapraszam do wpisu Magdy na blogu Lisan pt. Gdy Turcy udają Greka, czyli o wyrazach greckich w tureckim.
Czy znacie inne wyrazy w języku greckim pochodzenia tureckiego? Podzielcie się nimi w komentarzu.
